Ołtarz

Ołtarz cudownego obrazu został wykonany w latach 1688-1693 przez franciszkanów – rodzonych braci pochodzących z Czech – Antoniego (stolarza, snycerza i rytownika) i Adama (malarza) Swachów. Dzieło od samego początku pomyślane było jako miejsce wystawienia do publicznego kultu niewielkiego wizerunku Matki Boskiej, który wcześniej należał do kwestarza z poznańskiego klasztoru, br. Tomasza Dybowskiego, a w roku 1669 ze względu na dokonujące się wokół niego znaki został oficjalnie uznany za cudowny.

Ołtarz został wykonany z twardego drzewa pokrytego fornirem z drzewa orzechowego, bogato ozdobionym srebrno-złotymi ornamentami, na których umiejętnie połączono tematykę franciszkańską z prawdą o Niepokalanym Poczęciu Najświętszej Marii Panny i kultem cudownego wizerunku. Podobnie jak w ołtarzu głównym, można w nim wyodrębnić część górną i środkową.

Centralne miejsce w części środkowej zajmuje cudowny obraz, dzisiaj nazywany Obrazem Matki Bożej w Cudy Wielmożnej Pani Poznania. Pierwotnie wizerunek pokryty był srebrną sukienką, bogato pozłacaną, która jednak zaginęła w czasie drugiej wojny światowej. Godną uwagi jest również bogata ornamentalna rama dzieła, powstała z połączenia formy róży i gwiazdy — symboli znanych z Litanii loretańskiej.

Charakterystycznym elementem ołtarza jest mechanizm służący do zasłaniania wizerunku dwoma drewnianymi tablicami, na których przedstawieni są dwaj ziemscy opiekunowie Maryi: św. Józef Oblubieniec N.M.P (po lewej stronie) i św. Jan Apostoł (z orłem po stronie prawej). Na skrzydłach bocznych znajdują się ponadto obrazy św. Franciszka (z lewej) i św. Antoniego (z prawej), które po otworzeniu części środkowej są zasłaniane przez obrazy św. Joachima i św. Anny, rodziców Najświętszej Maryi Panny. Wszystkie cztery wizerunki zostały namalowane przez Adama Swacha. (Obraz św. Antoniego nosi podpis: Adamus Swach delineavit et pinxit A.D. 1719 – Adam Swach naszkicował i namalował Roku Pańskiego 1719). Co interesujące, zsuwaniu lub rozsuwaniu się tablic towarzyszy obrót spiralnych kolumn, na których w zależności od tego, czy obraz jest zasłonięty czy odsłonięty, widoczne są inne elementy zdobnicze.

W części cokołowej ołtarza znajdują się drzwi wypełnione portretami dwóch franciszkanów szczególnie zasłużonych dla rozwoju kultu maryjnego: br. Tomasza Dybowskiego z obrazem Matki Boskiej w dłoni oraz inicjatora budowy kaplicy – gwardiana o. Wojciecha Zawady, który trzyma plany architektoniczne.

Ołtarz zwieńczony jest figurą św. Michała Archanioła pokonującego szatana – obrońcy Niewiasty Apokaliptycznej utożsamianej z Marią.

Bibliografia:

• Archiwum klasztoru w Poznaniu (m.in. teksty I. Wyszowskiej)
• Z. Kurzawa, A. Kusztelski, „Historyczne kościoły Poznania. Przewodnik”, Poznań 2006, ss. 109-120